Źródło: Histmag.org. Historia. Kraj. 5 listopada 1916 r. cesarze Niemiec i Austro-Węgier ogłosili odezwę, zapowiadającą utworzenie państwa polskiego, pozostającego w sojuszu z obydwoma mocarstwami. Chociaż akt ten faktycznie nie skutkował osiągnięciem niepodległości, był ostatecznym złamaniem antypolskiej współpracy trzech
Jeden z liderów Konfederacji kolejny raz szokuje. W czerwcu br. polityk powiedział, że "To myśmy cały czas atakowali Rosję, a Rosja nas nie". "Także, proszę się zastanowić, drażniliśmy Rosję nie wiadomo dlaczego" - przekonywał Korwin-Mikke. Polityk wystąpił na kanale "Odrodzenie komunizmu". Był tam gościem Michała Nowickiego, który pochwalał mord w Katyniu. "Nie chciałem w to wierzyć, ale Janusz Korwin-Mikke naprawdę wystąpił w yt kanale Odrodzenie Komunizmu - syna Wandy Nowickiej. U typa, który pochwalał mord w Katyniu, wzywał do napadów na księży, przedsiębiorców, rabowanie majątków "burżuazji", wychwalał zbrodnie Dzierżyńskiego" - napisał na Twitterze Wojciech Wybranowski. Ja?? Pierwsze słyszę! — Janusz Korwin-Mikke (@JkmMikke) July 25, 2022 Film opublikowany na kanale "Odrodzenie komunizmu" nosi tytuł "Banderowska histeria w Polsce - rozmowa z Januszem Korwinem Mikke". "Ja? Pierwsze słyszę!" Jak na twitta byłego dziennikarza "Do Rzeczy" zareagował lider Konfederacji? Dość oryginalnie. "Ja?? Pierwsze słyszę!!" - napisał Korwin-Mikke pytany o swoje wystąpienie na kanale "Odrodzenie komunizmu". "A to jest pański sobowtór?" - zapytał Wybranowski i dołączył link do filmu na YT. O Michale Nowickim, synu polityk Lewicy Wandy Nowickiej, pisaliśmy już na łamach naszego portalu w 2020 roku. Opublikował wówczas w serwisie YouTube nagranie „Feliks Desperado”. W piosence gloryfikował NKWD, a ofiary aparatu komunistycznego określił mianem „wyklętego polskiego ścierwa”. Na swojej stronie „Odrodzenie komunizmu” wskazywał że sowiecki najazd na Polskę był „humanitarną interwencją”. Syn polityk przyznawał też, że kłamstwem jest obarczanie Rosjan za mord w Katyniu - w jego ocenie masowej eksterminacji dokonali Niemcy. Źródło:
Nowe spojrzenie na odrodzenie Polski” Niełatwo jest opisać proces odrodzenia państwa: wszak to suma czynników trudnych niekiedy do ustalenia, w których niemałą rolę ma także szczęście. Problem powstaje jednak wtedy, gdy uznajemy go raczej za efekt ambicji politycznych grupy elit, a nie ukoronowanie wytrwałych dążeń kilku pokoleń.Ogromną rolę w odrodzeniu Polski po latach zaborów odegrała I wojna światowa. Ale w budowie nowego państwa nieocenione było działanie osób, których często nazywa się Ojcami Niepodległości. Józef PiłsudskiJózef Piłsudski jest uznawany za najważniejszego polityka, który doprowadził do odzyskania przez Polskę wolności. W młodości angażował się w antyrosyjskie działania niepodległościowe, za co został zesłany na Syberię. Po powrocie ze zsyłki działał w Polskiej Partii Socjalistycznej, w której redagował pismo „Robotnik”. Był zwolennikiem socjalizmu niepodległościowego. Od roku 1910 roku Piłsudski rozwijał działalność Związków Strzeleckich w Galicji. To Rosję uznawał za głównego wroga polskiej niepodległości, a pierwszym krokiem w walce o nią miało być według niego antyrosyjskie powstanie. Dlatego w czasie pierwszej wojny światowej stanął na czele I Brygady Legionów Polskich, walczącej u boku Austro-Węgier i Niemiec. W 1914 roku z inicjatywy Piłsudskiego powstała tajna Polska Organizacja Wojskowa, której celem było zbrojne zdobycie niepodległości. Gdy w Rosji wybuchła rewolucja, Piłsudski doprowadził do kryzysu przysięgowego i zerwał współpracę z Wiedniem i Berlinem. 10 listopada 1918 roku, przybył do Warszawy, po tym jak został zwolniony z więzienia z Magdeburgu. 14 listopada przejął pełnię władzę od Rady Regencyjnej, a następnie został mianowany Naczelnikiem DmowskiPrzywódca i ideolog Narodowej Demokracji. W młodości należał do Ligi Polskiej, którą w 1893 roku przekształcił w tajną Ligę Narodową, organizację, której celem było narodowe przebudzenie Polaków oraz wzrost ich samoświadomości we wszystkich zaborach. Przez swoją niepodległościową działalność był zmuszony do opuszczenia zaboru rosyjskiego. Zamieszkał we Lwowie, gdzie objął redakcję dwutygodnika „Przegląd Wszechpolski” i współtworzył Stronnictwo Narodowo-Demokratyczne. Do niepodległości chciał dążyć etapami. Jednym z etapów miało być połączenie rozdzielonych polskich ziem. Za głównego wroga sprawy polskiej uznał Niemcy, a drogę do niepodległości taktycznie związał z Rosją. Ze względu na rosyjskie porażki w I wojnie światowej wyjechał na zachód. W sierpniu 1917 roku utworzył w Lozannie Komitet Narodowy Polski, który wkrótce zaczął być uważany przez państwa ententy za jedynego przedstawiciela odradzającej się Rzeczypospolitej. Wraz z Ignacym Paderewskim reprezentował Polskę na konferencji pokojowej w Paryżu, gdzie 29 stycznia wygłosił 5-godzinne exposé dotyczące całości polskich żądań, które sam od razu płynnie przekładał na język angielski i francuski. W imieniu Rzeczpospolitej wraz z Paderewskim 28 czerwca 1919 roku podpisał traktat WitosWielokrotny wójt rodzinnej wsi Wierzchosławice. Od początku politycznej kariery zajmował się sprawami galicyjskich chłopów. Związał się ze Stronnictwem Ludowym i został jednym z jego liderów. Sprawy chłopskie poruszał też w ramach Sejmu Krajowego we Lwowie i parlamentu austriackiego w Wiedniu. W swojej działalności łączył sprawy upodmiotowienia chłopów i reformy rolnej z uświadamianiem narodowym włościan i ideą niepodległościową. W 1914 roku powstało PSL „Piast”, którego Witos został jednym z liderów. Współpracował z obozem narodowym Romana Dmowskiego i wstąpił do tajnej Ligi Narodowej. Pod koniec października 1918 roku stanął na czele Polskiej Komisji Likwidacyjnej Galicji i Śląska Cieszyńskiego, która przejęła władze w Galicji od Austrii. Ze względu na mocno lewicowy charakter odmówił udziału w rządzie Ignacego Daszyńskiego, który powstał 7 listopada 1918 roku w DaszyńskiPolityk socjalistyczny i niepodległościowy przed odzyskaniem niepodległości przez Polskę działający w Galicji. Był jednym z głównych organizatorów ruchu socjalistycznego w Galicji. Od 1897 roku zasiadał on w wiedeńskiej Radzie Państwa, w której zasłynął jako wybitny mówca. Pełnił również rolę krakowskiego radnego. Przed pierwszą wojną światową był gorącym zwolennikiem Józefa Piłsudskiego. Współpracował z Polską Partią Socjalistyczną. Po wybuchu wojny Daszyński wspierał działalność piłsudczykowskiej Polskiej Organizacji Narodowej. W październiku 1918 roku był współautorem manifestu, w którym polscy posłowie parlamentu austriackiego oświadczali, że odtąd uważają się za obywateli Polski. W nocy z 6 na 7 listopada został powołany Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej w Lublinie, na którego czele stanął właśnie Daszyński. Rząd był mocno lewicowy i ogłosił bardzo postępowo-demokratyczny program reform społeczno-gospodarczych. Piłsudski po powrocie do kraju przyjął 12 listopada dymisję rządu lubelskiego, ale powierzył Daszyńskiemu misje stworzenia nowego, koalicyjnego rządu. Misja się nie powiodła, ze względu na brak porozumienia z Narodową Demokracją i 17 listopada nowym premierem został Jędrzej Jan PaderewskiSławny na całym świecie polski pianista, wirtuoz i kompozytor, a także polityk. Paderewski w 1881 roku wyjechał na zachód, gdzie z powodzeniem rozwijał międzynarodową karierę muzyczną. Międzynarodowa sława uczyniła go ambasadorem sprawy polskiej na świecie. Podczas I wojny światowej zaangażował się wraz z Henrykiem Sienkiewiczem w działalność szwajcarskiego Komitetu Generalnego Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce. Przebywając w Stanach Zjednoczonych lobbował za polską niepodległością wśród amerykańskich polityków. Od 1917 roku był amerykańskim przedstawicielem utworzonego przez Romana Dmowskiego Komitetu Narodowego Polskiego. Miał dostęp również do administracji prezydenta Thomasa Woodrowa Wilsona i możliwe jest to, że to za jego sprawą w zaprezentowanych 8 stycznia 1918 roku „Czternastu punktach” Wilsona znalazł się postulat „stworzenia niepodległego państwa polskiego”. Jego wizyta przejazdem w Poznaniu przesądziła o wybuchu powstania wielkopolskiego 27 grudnia 1918 r. 16 stycznia 1919 roku, po ustąpieniu rządu Jędrzeja Moraczewskiego został premierem i ministrem spraw zagranicznych. Dzięki niemu doszło do porozumienia Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego z Komitetem Narodowym Polskim w Paryżu. Paderewski był obok Romana Dmowskiego delegatem na paryską konferencję pokojową, zakończoną podpisaniem traktatu KorfantyUrodzony w górniczej rodzinie na Górnym Śląsku walczył o niepodległość Polski ze śląskiem w jej granicach. W latach 1901–1908 współpracował z Romanem Dmowskim będąc członkiem Ligi Narodowej. Na łamach redagowanych przez siebie gazet „Górnoślązaka” oraz „Polaka” szerzył niepodległościowe ideę wśród zamieszkujących Górny Śląsk Polaków. O polskie interesy dbał także jako poseł do niemieckiego Reichstagu, a także pruskiego Landtagu. 25 października 1918, gdy Niemcy przegrywali w I wojnie światowej wystąpił w niemieckim parlamencie z głośnym żądaniem przyłączenia do państwa polskiego wszystkich ziem polskich zaboru pruskiego i Górnego Śląska. Gdy na mocy traktatu wersalskiego postanowiono, że sprawa przynależności Górnego Śląska będzie rozstrzygnięta przez głosowanie w plebiscycie, prowadził agitację na rzecz głosowania na Polskę. Po niekorzystnym dla Polski wyniku plebiscytu w 1921 roku stanął na czele III powstania śląskiego. Dzięki zrywowi i skutecznej polityce Korfantego najbardziej uprzemysłowione tereny Górnego Śląska trafiły do odrodzonej że znasz historię odzyskania niepodległości przez Polskę? Sprawdź się w naszym quizie!Czytaj też:11 listopada jako Dzień Niepodległości. Mogliśmy świętować 10 lutego lub 7 października
W takich warunkach rozpoczynał się żmudny proces odbudowy kraju po II wojnie światowej, którego ważnym ogniwem była odbudowa historycznego dziedzictwa kulturowego. Narzucony Polsce system komunistyczny, w obliczu utraty realnej suwerenności, a przede wszystkim społecznej i ekonomicznej wolności, zdeterminował realia powojennejCzynniki które wpłynęły na odzuskanie niepodległośći po I wojnie światowej. Polacy, którzy po trzecim rozbiorze w 1795 roku utracili swoje państwo, nigdy nie zrezygnowali z prób odzyskania niepodległości. Świadczą o tym powstania i postawa Polaków, którzy mimo prób zniszczenia przez zaborców ich świadomości narodowej, pozostawali wierni swym niepodległościowym dążeniom. Jednak w powszechnym mniemaniu jedyną szansą na odrodzenie polski był konflikt między państwami zaborczymi i w końcu, na początku wieku XX sytuacja międzynarodowa zaczęła sprzyjać polskim dążeniom które wpłynęły na odzuskanie niepodległośći po I wojnie którzy po trzecim rozbiorze w 1795 roku utracili swoje państwo, nigdy nie zrezygnowali z prób odzyskania niepodległości. Świadczą o tym powstania i postawa Polaków, którzy mimo prób zniszczenia przez zaborców ich świadomości narodowej, pozostawali wierni swym niepodległościowym dążeniom. Jednak w powszechnym mniemaniu jedyną szansą na odrodzenie polski był konflikt między państwami zaborczymi i w końcu, na początku wieku XX sytuacja międzynarodowa zaczęła sprzyjać polskim dążeniom niepodległościowym. Lata 1914-1918 były w dziejach Polski wyjątkowym okresem, w którym zrodziła się i okrzepła myśl o wyzwoleniu narodu spod ponad wiekowej niewoli. Okres ten to także okres wielkiego zrywu niepodległościowego, bowiem żołnierz polski - niezależnie po której stronie frontu - bił się o Polskę, jej odrodzenie i wielkość. Polacy otrzymali możność współdecydowania o własnym losie we własnej ojczyźnie. Ale powszechna bieda, często głód, brak pracy, spekulacja i wielka troska o to, co będzie, sprawiały, że radość z wolności mieszała się z niepewnością jaka będzie ta nowa Polska. Zarówno państwa centralne jak i Państwa Ententy starały się pozyskać do swego obozu wybitne osobistości polskie, by te skłoniły swych rodaków do walki po ich stronie. Najsilniejszy obóz niepodległościowy był związany z Austro-Węgrami. Tam też J. Piłsudski utworzył Kompanię Kadrową, z którą w sierpniu 1914 roku wkroczył do zaboru rosyjskiego, licząc na wywołanie powstania. Niestety, akcja ta nie powiodła się, a oddziały Piłsudskiego zostały podporządkowane Austrii. Z kolei Rosja zaproponowała utworzenie Królestwa Polskiego, lecz była to bardzo mglista obietnica. Projekt ten podchwyciła jednak Narodowa Demokracja z Romanem Dmowskim na czele, która była zwolenniczką odzyskania niepodległości w oparciu o Rosję. Jednak car poza tym nie poczynił nic, by wesprzeć endeków w działaniach, tak więc sprawa upadła. Następny przejaw wciągnięcia Polaków do wojny miał miejsce w 1916 roku. Wojna znalazła się wtedy w impasie, toczono walki pozycyjne, a wiele z nich miało miejsce właśnie na terenach polskich. Wyczerpanie się potencjału ludzkiego zmusiło cesarzy Niemiec i Austrii do wydania odezwy w dniu 5 listopada 1916 roku. Zawierała ona intencję utworzenia samodzielnego Królestwa Polskiego, jednak miało ono istnieć w ścisłej korelacji z obydwoma mocarstwami. W zamian za udział polaków w walce obiecano stworzenie „samodzielnego Królestwa Polskiego”. Miała być to monarchia sprzymierzona z tymi mocarstwami. Reakcja na ten akt była w większości sceptyczna. Piłsudski wszedł, co prawda, do Tymczasowej Rady Stanu, namiastki polskiej władzy związanej z państwami centralnymi, ale w celu zorganizowania samodzielnego wojska polskiego. Odzew rosyjski był niemal natychmiastowy. W noworocznym rozkazie car Mikołaj II zapowiedział “stworzenie Polski wolnej, złożonej z trzech części, dotąd rozdzielonych”. Obietnice rzucone przez obie strony miały jeden zasadniczy cel - pozyskanie polskiego rekruta. Nie mniej brzmiały one znacznie mniej wiarygodnie ze strony rosyjskiej, gdyż w końcu 1916 roku linia frontu na wschodzie przebiegała przeważnie poza granicami przedrozbiorowej Polski. W tym czasie sprawa polska wypłynęła jednak znacznie głębiej na forum polityki międzynarodowej za sprawą prezydenta Stanów Zjednoczonych - Wilson’a. Stwierdził on, że w wyniku wojny powinna zostać wskrzeszona “zjednoczona, niepodległa i samoistna Polska?. Zarówno Rosjanie jak i państwa centralne chcąc pozyskać polskiego rekruta obiecywały Polakom: suwerenność i niepodległość. Owe obietnice i sposoby ich realizacji określane są mianem “sprawy polskiej?. Stanowiła ona przedmiot wielu zabiegów dyplomatycznych ze strony patriotycznie nastawionych środowisk polskich. Aby nie wzbudzać podejrzeń Polaków państwa centralne zmuszone były przystąpić do częściowego choćby wcielenia w życie wcześniejszych zapowiedzi. W początkach września 1917 roku w polskie ręce przeszło szkolnictwo i sądownictwo, zaś 12 września powołano do życia - jako najwyższą władzę państwa polskiego - Radę Regencyjną. Ta trzyosobowa Rada, mianowana przez obu cesarzy, miała sprawować swoje funkcje aż do objęcia rządów przez króla. Wraz z powołaną równocześnie nową Radą Stanu, pełnić miała ona funkcję władzy ustawodawczej. Rada Regencyjna, w której składzie znaleźli się arcybiskup warszawski Aleksander Kakowski, prezydent Warszawy Zdzisław Lubomirski oraz ziemianin, prawnik Józef Ostrowski w porozumieniu z Beselerem stworzyła rząd, na czele którego stanął Jan Kucharzewski. Zakres działania tego rządu był jednak całkowicie niemal uzależniany od niemieckich władz okupacyjnych. Tylko sporadycznie, gdy postępowanie Niemców wywołało fale powszechnego społecznego oburzenia, na przykład po ogłoszeniu warunków pokoju niemiecko-bolszewickiego w Brześciu, rząd i Rada Regencyjna zdobyły się na oficjalne akty protestu. Sprzyjająca sytuacja międzynarodowa spowodowała wzrost aktywności Polaków w polityce światowej i próby wpływania na polityków mocarstw mogących pomóc w odbudowie suwerennej Polski. Podczas konferencji pokojowej w Paryżu Interesów państwa polskiego w Paryżu bronili Ignacy Paderewski i przewodniczący Komitetu Narodowego Polskiego, Roman Dmowski. Właśnie on, 29 stycznia 1919 roku, przedstawił Radzie Najwyższej sytuacje polityczna i gospodarczą Polski i jej postulaty terytorialne. W rezultacie Rada powołała specjalną komisje do spraw polskich, na której czele stanął francuski dyplomata Jules Cambon. Komisja Cambona przedłożyła w maju 1919 roku delegacji niemieckiej projekt traktatu przewidujący włączenie w skład państwa polskiego Górnego Śląska, Wielkopolski, Pomorza Gdańskiego i części Warmii i Mazur. Ponieważ sprzeciw niemiecki poparł antypolsko nastawiony Lloyd George, projekt ten został odrzucony i przeredagowany w duchu znacznie korzystniejszym dla Niemców. Ostateczny tekst traktatu pokojowego podpisany został 28 czerwca 1919 roku. W sprawach dotyczących Polski ustalał on w zasadzie polską granicę zachodnią, przy czym jej ostateczny kształt został jeszcze uzależniony od przebiegu plebiscytów na Górnym Śląsku, Warmii i Mazurach. Gdańsk proklamowany został wolnym miastem pod zarządem Komisarza Ligi Narodów. Polsce narzucono ponadto tak zwany Mały Traktat Wersalski, dotyczący ochrony praw mniejszości narodowych, którego podpisania nie usiłowano nawet wymóc na Niemcach. W ten sposób polska mniejszość narodowa w Niemczech w przeciwieństwie do mniejszości niemieckiej w Polsce, pozbawiona została ochrony prawnej ze strony Ligi Narodów. Ważnym osiągnięciem polskiej delegacji na konferencji paryskiej było wyłączenie spod postanowień Traktatu Wersalskiego sprawy polskiej granicy wschodniej. W praktyce oznaczało to, że o przebiegu tej granicy zadecydować będą musieli sami Polacy na polach bitew. Odzyskanie niepodległości przez Polskę w 1918 roku w ogromnym stopniu możliwe było sytuacji międzynarodowej powstałej w wyniku I wojny światowej. Klęska militarna Niemiec na Zachodzie, rozpad Austro-Węgier oraz wojna domowa w Rosji sprawiły zniosły wszelkie przeszkody jakie stały dotąd przed Polakami na ich drodze do wolności. Sprawie polskiej sprzyjała też ówczesna atmosfera międzynarodowa oraz odpowiednie nagłośnienie problemu przez prezydenta Wilsona. Ostateczny głos należał jednak do samych Polaków i wyłącznie dzięki ich uporczywym dążeniom do celu idea niepodległej Polski mogła zostać zrealizowana.
Celem opracowania jest zarysowanie problemu reparacji wojennych dla Polski od Niemiec po II wojnie światowej, z wyeksponowaniem dwóch podstawowych okresów: lat 1945–1989 oraz 1990–2020. Jedną z najważniejszych cech reparacji przyznanych Polsce przez mocarstwa zwycięskie w drugiej wojnie światowej było to, że były one wypłacane za
Ważne pojęcia: Powstanie lokalnych ośrodków władzy – pod koniec wojny w 1918 r. na ziemiach poszczególnych zaborów powstawały lokalne ośrodki władzy, w celu przejęcia administracji w polskie ręce, rozbrojenia wojsk państw centralnych; działały m. in.: Rada Narodowa Księstwa Cieszyńskiego, Polska Komisja Likwidacyjna w Krakowie, Naczelna Rada Ludowa w PoznaniuTymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej – powstał 7 listopada 1918 r. w Lublinie pod przewodnictwem Ignacego Daszyńskiego; poparty przez Polską Partię Socjalistyczną i partie ludowe; zapowiadał reformę rolną, nacjonalizację banków i kopalń, powszechne prawa wyborcze; po rozmowach z J. Piłsudskim rząd rozwiązał sięJózef Piłsudski – w czasie I wojny był dowódcą I Brygady walczącej u boku państw centralnych; po „kryzysie przysięgowym” w 1917 r. został internowany w magdeburskiej twierdzy; po powrocie do Polski Rada Regencyjna powierzyła mu władzę nad wojskiem i władzę cywilną; powołał rząd Jędrzeja Moraczewskiego; pełnił urząd Tymczasowego Naczelnika Państwa i Naczelnika PaństwaRoman Dmowski – przywódca Narodowej Demokracji (endecji); w czasie wojny stał na czele Komitetu Narodowego Polski popierając państwa ententy; reprezentował Polskę na konferencji pokojowej w ParyżuJędrzej Moraczewski – socjalista, premier rządu; ogłosił demokratyczną ordynację do Sejmu Ustawodawczego; ogłosił dekret o Tymczasowym Naczelniku Państwa; przeprowadził reformy społeczno-gospodarcze (8-godzinny dzień pracy, prawa wyborcze dla kobiet, ubezpieczenia społeczne)Ignacy Jan Paderewski – kompozytor i pianista; członek Komitetu Narodowego Polski; w styczniu 1919 r. Józef Piłsudski powierzył mu urząd premiera; reprezentował Polskę na konferencji pokojowej w ParyżuDecyzje traktatu wersalskiego w sprawie polskiej – z 28 czerwca 1919 r.; Niemcy musiały oddać Polsce Wielkopolskę, Pomorze Gdańskie; Gdańsk został wolnym miastem; plebiscyty miały się odbyć na Górnym Śląsku, Warmii, Mazurach i PowiśluMały traktat wersalski – włączony do traktatu wersalskiego 28 czerwca 1919 r. nakładał obowiązek ochrony praw mniejszości narodowych w nowych państwach Europy Środkowej (także w Polsce)Plebiscyt – głosowanie ludności za przynależnością określonego terytorium do danego państwa„Spadek” po zaborcach i wojnie – trudności w scaleniu ziem polskich po 123 latach zaborów; różnice między zaborami w każdej dziedzinie życia społeczno-gospodarczego; zniszczenia wojenne, brak infrastruktury komunikacyjnej i jednolitego prawa drogowego, chaos monetarny, zacofanie gospodarcze, analfabetyzm (ok. 40%), brak jednolitego systemu administracyjnego, prawnego i skarbowego Ważne daty: 7 listopada 1918 r. – powstanie rządu Ignacego Daszyńskiego11 listopada 1918 r. – koniec I wojny światowej; odzyskanie przez Polskę niepodległości; przejęcie władzy przez Józefa Piłsudskiego28 czerwca 1919 r. – podpisanie traktatu wersalskiego Powyższy materiał został opracowany przez Przeczytanie i zapamiętanie tych informacji ułatwi Ci zdanie klasówki. Pamiętaj korzystanie z naszych opracowań nie zastępuje Twoich obecności w szkole, korzystania z podręczników i rozwiązywania zadań domowych. .odrodzenie państwa polskiego po i wojnie światowej
